۱۳۸۸ خرداد ۲۰, چهارشنبه

اولين سرود ملي ايران اثر كيست؟

ضیاءالدین ناظم پور*
در خصوص لزوم رعایت قوانین کپی رایت و ارج نهادن به حقوق مادی هنرمندان، سال هاست که همگی از جمله منتقدین، هنرمندان و مسؤولان گفته ایم و شنیده ایم هرچند اخیرا راهکارهایی در این خصوص ارائه و در بخش تکثیر غیر قانونی فیلم های سینمایی به صورت اجرایی در آمده است؛ لیکن هنوز هم به جایگاه واقعی حفظ حرمت آثار هنری به گونه ای شایسته دست نیافته‌ایم.
اما در بحث حقوق معنوی هنرمندان پایبندی به اخلاق هنری از سوی جامعه ی هنرمندان می‌تواند پایان بخش بحث هایی نظیر عنوان این نوشتار باشد.
اولین سرود ملی ایران در سال 1273 هجری شمسی توسط "ژان باتیست لومر" نوشته و در همان زمان توسط ارکستر سازهای بادی مدرسه ی نظام به اجرا در آمد. هرچند که پس از اجرای این سرود توسط ارکستر ملل در سال 1384 برخی در مورد واژه ی "اولین" که به این سرود اطلاق شده بود نظر مساعدی نداشتند، لیکن این اجرا تحسین اغلب اهالی موسیقی در مورد تنظیم، چگونگی اجرا و شعر سروده شده بر روی آن را در بر داشت.
ایده ی تنظیم مجدد این سرود برای ارکستر ملل به پیشنهاد آقای پیمان سلطانی و تایید شورای ارکستر صورت پذیرفت. در این تنظیم ضمن تطبیق عوامل ملودیک اثر با اصول موسیقی کلاسیک ایران و اضافه شدن اورتور، کودا و کادانس مناسب و با سرایش شعری ملی - میهنی توسط استاد بیژن ترقی و اجرای حماسی ارکستر، لحن جدیدی از این اثر خلق شد که منحصر به ارکستر ملل است.
همچنین آقای بیژن ترقی طی دست نوشته ای حق اجرای شعر آن را نیز به طور رسمی به پیمان سلطانی و ارکستر ملل واگذار و در صفحه ی 543 کتاب " آتش کاروان" به آن اشاره نموده اند. لذا ارکستر ملل این اجرای سرود مذکور را متعلق به خود می داند و هرگونه اجرای این سرود را، که بر مبنای این تنظیم و شعر توسط افراد یا گروه های دیگر صورت پذیرد، غیر قانونی و قابل پیگیری تلقی می‌کند. (یادآوری می شود که دو تنظیم توسط پیمان سلطانی و سیاوش بیضایی برای ارکستر ملل از این اثر انجام شده است، که هر دو در انحصار و اختیار ارکستر ملل هستند.)
شاید پخش چند صد باره ی این سرود از رادیو ها و شبکه های تلویزیونی مختلف کشور با معرفی آقای عقیلی به عنوان خواننده (البته اين اشتباهی است که از سوی مجريان صدا و سيما مدام انجام می گيرد که خواننده را مؤلف و تنها مجری آثار موسيقی می دانند)، ایشان را مجاب نموده است که تصور کنند این اثر متعلق به خودشان است و هر کجا که دلشان بخواهد می توانند با اجرایی ضعیف این سرود را بخوانند و فراموش کنند که حتی نامی از ارکستر ملل به عنوان صاحب اثر ببرند.
آقای عقیلی که بخش مهمی از شهرت و اعتبار خود را مدیون ارکستر ملل و این سرود هستند، باید بدانند که این اثر را نه تنها ایشان بلکه آقایان سینا سرلک و حسین علیشاپور نیز به همراه ارکستر ملل خوانده اند و اتفاقا اجرای آقای حسین علیشاپور به دور از تحریر‌های تقلیدی و فریادهای تصنعی زیباترین اجرای این سرود است که در سی و یکم فروردین 87 در مقابل سر در باغ ملی تهران به سمع مخاطبین ارکستر رسید. در پایان یاد آور می‌شوم که بهتر است ابتدا به حریم معنوی یکدیگر احترام بگذاریم و سپس رعایت قوانین کپی رایت را انتظار داشته باشیم.
*مدير اجرايي اركستر ملل

هیچ نظری موجود نیست: